Znaczenie UX we współczesnym projektowaniu oprogramowania biznesowego / część pierwsza

Współcześnie produkcja oprogramowania biznesowego, przy obecnym dostępie do zasobów, stanie wiedzy oraz pędzącym rozwoju technologii wydaje się działaniem stosunkowo łatwym. Jak to się jednak dzieje, że wytwarzane są aplikacje, które są lubiane przez pracowników, a są również i takie, o których z przekąsem opowiada się znajomym podczas późno-piątkowego spotkania? Mało bowiem osób korzystających z nich na co dzień opisałaby je jako łatwe w korzystaniu, dopasowane do indywidualnych potrzeb (ktoś mnie pytał o zdanie?), zrozumiałe (co się stanie jak tu kliknę?), a przy tym funkcjonalne i estetyczne – w skrócie, dostarczające nieprzeciętnego doświadczenia użytkownika – z j. angielskiego User Experience (UX).

Czym jest wspomniany powyżej UX? User Experience jest terminem nie tak młodym jak by się mogło wydawać. Pojęcie to można było spotkać we wczesnych latach 70. i odnosiło się najpierw do oprogramowania, później również serwisów internetowych oraz różnego rodzaju urządzeń elektronicznych. To właśnie projektowanie ww. elementów w silnym nawiązaniu do interakcji na linii człowiek – maszyna (komputer) jest głównym przedmiotem zainteresowań tej, coraz bardziej znaczącej dyscypliny wiedzy. Osoby zajmujące się tą tematyką na co dzień nazywają siebie UX Designerami lub po prostu Specjalistami ds. UX. Przyjmują oni bardzo ważne założenie, że na produkt należy patrzyć z punktu widzenia Klienta a nie technologii. Dla niektórych jest to truizm, ale to właśnie UX designerzy posiadają wiedzę oraz narzędzia pozwalające projektować nie tylko użyteczne i ergonomiczne rozwiązania informatyczne, ale również takie, z których ludzie lubią korzystać i które będą polecać.

W rozwoju oprogramowania biznesowego technologia jest wciąż ważna, jednak w dobie jej upowszechnienia stała się ona elementem drugorzędnym, nie budującym trwałej przewagi konkurencyjnej. To, czego oczekuje się dzisiaj od dostawcy i producenta oprogramowania to skupienie na produkcie w pełni dopasowanym do potrzeb oraz kontekstu jego użycia. Dlatego właśnie rola Specjalistów od Doświadczenia Użytkownika wydaje się dzisiaj tak ważna dla tych przedsiębiorstw, które chcą jeszcze dynamiczniej rozwijać się na i tak już bardzo konkurencyjnym rynku.

W jaki sposób z sukcesem wdrożyć do zarządzania projektem informatycznym zasady jakimi rządzi się User Experience? Aby odpowiedzieć na to pytanie należy chwilę poświęcić temu jaką rolę pełni UX Designer w zespole oraz jak jego praca wpływa na efekty końcowe przedsięwzięcia.

Mylił się ten, kto myślał, że specjalista tego obszaru wiedzy jest jedynie badaczem tak osławionego ostatnio tematu usability (z j. angielskiego – użyteczności), rekomendujący zmiany do już istniejącego produktu. Osoba ta nie pełni również roli „pudrującego” źle zaprojektowane rozwiązania – osoby odpowiedzialnej za tworzenie ładnych dla oka interfejsów. Myślenie to wciąż często towarzyszy osobom zarządzającym w IT. UX Designer w nowoczesnych przedsiębiorstwach na zachodzie jest osobą uczestniczącą na każdym etapie w cyklu powstawania produktu: od tworzenia jego strategii, definiowania modelu biznesowego, potrzeb użytkownika, prototypowania, testów a kończąc na tworzeniu grafiki. Specjalista ten nie jest grafikiem, ale też nie pełni funkcji programisty – jest drogowskazem dla obydwu grup w określaniu zakresu prac oraz czuwa nad tym, aby projektowane rozwiązanie odpowiadało potrzebom użytkownika końcowego. Jak można zauważyć UX Designer pełni kilka równoległych ról – od badacza, analityka, designera po osobę obeznaną z technologią. Ten rodzaj holistycznych umiejętności jest jednak bardzo rzadko spotykany, dlatego coraz większa liczba przedsiębiorstw tworzy swoje własne, niezależne działy związane z doświadczeniem użytkownika, pokrywając tym samym powyższy zakres ról. W projektach skoncentrowanych na tworzenie oprogramowania biznesowego osoba ta może pełnić ponadto funkcje facylitacyjne w kontakcie klient – firma. Dzięki dobrym umiejętnościom komunikacyjnym, ale również olbrzymiej empatii (będącej jedną z najważniejszych cech) potrafią przeprowadzić sesje z odbiorcami, które pozwolą zdefiniować potrzeby i przełożyć je na pierwsze ekrany testowego rozwiązania. To specyficzne podejście do współpracy z klientem pozwala na zweryfikowanie szeregu pojawiających się hipotez i niewiadomych, jeszcze przed przystąpieniem do programowania. Uprzedza się zatem szereg działań programistycznych, które stanowią najbardziej kosztowny z etapów (zaraz po wprowadzeniu poprawek do projektu) w cyklu tworzenia produktu IT. Rekomendacje zmian do projektu, zarówno o charakterze strategicznym, jak i taktycznym, pozwalają na znaczne oszczędności wynikające z ograniczenia liczby wprowadzonych zmian na późniejszym etapie prac, ale również obniżają ryzyko jego zakończenia z porażką.

Obecność UX Designera w zespole IT może na stałe zmienić podejście do budowania aplikacji czy tworzenia serwisów internetowych. Dzięki wdrożeniu metodologii User-Centred-Design, której zasady nie odbiegają od praktykowanego coraz śmielej Design Thinking – (przyp. iteracyjnego sposobu projektowania, zorientowanego na użytkownika), możliwe jest włączenie odbiorcy w projektowanie produktu lub usługi – elementu budującego więź z klientem. Każde z podejmowanych działań w zespole projektowym nabiera nowego znaczenia – ma swoje uzasadnienie w określonej wcześniej potrzebie. Dzięki temu, redukcji ulga niepotrzebna ilość rozmaitych funkcji na rzecz wspomnianej uprzednio użyteczności oraz ergonomii. „Less is more” – znana dużej części środowiska IT zasada staje się jeszcze silniej przestrzegana. UX stoi bowiem na straży zakusom dodawania kolejnych funkcji, których użyteczność marginalna dla odbiorcy jest bliska zeru.

W biznesie projektowanie użytecznych aplikacji ma nie tylko olbrzymie znaczenie dla efektywności pracowników (wprowadzenie faktury do systemu trwa nie 40 minut a 15), ale również kształtuje ich motywację do wykonywanej pracy. Korzystanie z rozwiązań, które nie tylko skrócą czas danego procesu, ale sprawią, że zaistniała interakcja stanie się źródłem satysfakcji i dobrych skojarzeń przyczyni się do większego zadowolenia z pracy oraz polepszy wizerunek firmy wśród jej klientów wewnętrznych – tutaj pracowników.

Przy wszystkich wyżej wspomnianych korzyściach dla firmy nie można nie wspomnieć o tych, wynikających z większego zadowolenie klienta. Relacja z nim, budowana poprzez współprojektowanie, jest tym, co buduje jeszcze większą przewagę konkurencyjną a jednocześnie barierę wejścia dla innych, konkurencyjnych podmiotów. Dzięki specyficznemu podejściu do projektowania produktu czy usługi elektronicznej firma ma okazję stać się partnerem – konsultantem biznesowym, który stoi trzy stopni wyżej od zwykłego dostawcy technologii. Inwestycja w UX jest decyzją o charakterze strategicznym. Pozwala ona bowiem w dłuższej perspektywie na wzrost marży ze świadczonych usług. Dbanie o poprawę doświadczenia użytkownika jest ponadto znakiem wejścia przedsiębiorstwa w nowoczesność oraz dołączeniem do grona firm-innowatorów.

Pierwsza cześć artykułu stanowi wstęp do tematu związanego z User Experience i jego znaczenia we współczesnym projektowaniu rozwiązań informatycznych dla biznesu. W części drugiej autor postara się zaznajomić czytelników z narzędziami oraz metodologiami stosowanymi przez UX Designerów w ich codziennej pracy. Autor postara się również odpowiedzieć na pojawiające się pytania o to, gdzie i jak szukać specjalistów tego typu oraz w jaki sposób zorientować swoje przedsiębiorstwo IT na budowanie doświadczenia użytkownika. Należy pamiętać, że temat ten jest domeną nie tylko średnich i dużych graczy na rynku informatycznym. Wiele mniejszych firm, w tym startupów internetowych zainwestowało swój czas i pieniądze w rozwój tego obszaru z sukcesem. Jak to zrobić u siebie? Zapraszam do kolejnej lektury już za miesiąc!

Szymon Mydlarz
Product Manager / UX Specialist

Email: [email protected]

—
Powyższy artykuł pojawił się na łamach październikowego wydania magazynu ITWiz (www.itwiz.pl).